Biri ileriye doğru bakış ve duyulan endişe, diğeri geriye
doğru bir anlamlandırma ve nedamet.
Her iki bakış da olguyu olumsuzluyor, “Olanda hayır vardır!”
demiyor.
Olay: Nizamiye Medreselerinin açılışı.
Maveraünnehir uleması bu haberi duyunca ilim adına gıyabi
cenaze namazı kılıyorlar ve diyorlar ki: “Artık ilim öldü. Çünkü onunla şerefli
insanlar sırf Allah rızası için uğraşıyorlardı, ilim bizatihi kendi değeri ile
talip buluyordu. Şimdi ise artık makam ve mevki için şart oldu, o makamlara tırmanmak
isteyenler ilmi kendi süfli arzularına bir araç kılacaklar ve bunun sonunda
ilim nurunu kaybedecek…!”
Sen olsan şimdi böyle bir durumda ilim adına yas tutmaz
mısın? Haydin, buyurun cenaze namazına!
Öbürü ise günümüzden geriye doğru bir bakış ve değerlendirme:
Ali Bardakoğlu İstanbul Müftülüğü ’nün çıkarmış olduğu Din ve Hayat dergisinin 38. sayısında (İlkbahar 2019, s. 27-31) sayısındaki “İslamofobi Baskısı Altında
Kalmadan Klasik Fıkhı Yeniden Düşünmek” adlı yazısında aynı olguya gene
olumsuzlayan bir değerlendirmede bulunuyor ve şöyle diyor:
“(İlk başta) Yıllarca fıkhın hayat ve toplumla ilişkisi
canlı şekilde devam etti. Yeri geldi fıkıh yeni bölgelerin kültürüne belli
katkılar sağladı; yeri geldi İslam’ın gittiği yeni coğrafyaların birikim ve
şartları fıkha yeni açılımlar kazandırdı. Ancak Nizamiye medresesi geleneği ve
klasik fıkıh literatürünün aynı zamanda bir eğitim aracı olmaya başlaması
dogmatik anlayışın habercisi gibiydi.
… Neticede fıkıh, çoğu zaman geçmiş dönemlerin hayatını bize
model olarak sunan, hatta o dönem şartlarında yaşamayı dini bir ödev olarak
özendiren bilgi yığınına dönüştü. Fıkhın bu haliyle geleneği resmetmekle
yetinmesi, hatta şeriatı da İslam’ı da temsil eder şekilde algılanması,
gelenekçilikten de öte çok ciddi sorunları önümüze çıkardı. Sonuçta bu, fıkhın
işlevinde bir daralma ve onun bugüne ve ileriye bakan boyutunun gölgede kalması
demektir. Hatta böyle bir fıkıh algısı Müslümanları sadece tarihe hapsetmekle
ve formel dindarlığa sevketmekle kalmaz onların dinin ana mesajından ve İslam
ahlakının temel değerlerinden uzaklaştırma riskini de taşır. Nitekim
gelişmelerin de bu yönde seyrettiği görülmektedir.”
Bir medeniyet kurumlar olmadan olur mu? Elbet olmaz. Ne var
ki kurumlar oluştukça ve zamanla iyice de oturdukça ruhunu kaybetmeye başlıyor.
Ondan sonra bir zamanlar hayat sebebi olan aynı kurum bu kez kangren olmuş bur
uzva dönüşüyor. Aynen Yeniçeri Ocağı gibi. Gün geliyor vaktiyle zaferden zafere
koşturan bir kurumdan kurtulmak için Vaka-i Hayriyeler gerekiyor.
İşte böyle!
Dua ile!
26.06.2019
GARİBCE
