İmam Azam Ebu Hanife ve Tekfir

Günümüzde tekfirci bir anlayış revaç buluyor gibi. Ellerine nereden geçirdikleri belli olmayan bir damga ile her önlerine gelene Kafir damgası vurmayı bir maharet sanıyorlar.

İslam’ın geniş dairesini, kendi küçücük akıllarının ihatası kadar sananlar, kendince malum sınırları aşanları rahatlıkla tekfirle suçlayabiliyorlar. Muhtemelen her günah da aynı değerde ve etkinlikte değil. Öyle olsaydı başta kendileri de olmak üzere  dairenin içinde zaten kimse kalmazdı. Çünkü insan olup da şöyle ya da böyle günahı olmayanımız da var mı ki?

Mecdelli Meryemlere ilk taşı atabilecek günahsızlarımız var mı?

Her günah içki gibi sarhoşluk verseydi ayık olanımız kalır mıydı ki!

Üstelik tekfir bumerang gibi, eninde sonunda sahibine de dönebilecek bir şey.

İşte tam da böyle bir Harici anlayışın yaygınlaştığı bir ortamda gel de İmam Azam Ebu Hanife’yi rahmet ile anma.

Koca imamın bu konudaki tavrı hala bizler için de ufkumuzu aydınlatacak gibi.

Garibce, sizin için üşenmedi ve onun bir öyküsünü tercüme etti. Buyurun. Birlikte okuyalım ve imamımızı bir kez daha rahmetle analım.

Ebu Yusuf  (ra) anlatıyor:

Havâric’e Ebu Hanife’nin Rabb’in marifetini ispat ettiği (?)  ve günaha sebep hiç kimseyi tekfir etmediği haberi ulaşınca  Şürat = Satı[1] grubundan kırk kişi İmam Ebu Hanife’ye geldiler. Ellerinde sıyrılmış kılıçlar vardı.

“-Ey Ebu Hanife!  Bil ki bugün senin dünya hayatının son günü, ahiret hayatının da ilk günü olacak. Sana iki mesele sormak üzere geldik. Her ikisi de bizim en zor sorularımız. Eğer bu soruların içinden çıkabilirsen ne ala! Yoksa kellen gidecek!” dediler.

Ebu Hanife (ra): “-Bana karşı insaflı olacak mısınız?” dedi.

“-Evet!” dediler.

Ebu Hanife: “-Yahu önce şu kılıçlarınızı kınlarına koyun! Yaldırayışları gözümü alıyor!” dedi.  Onlar:

-“Hiç olur mu?! Onları kınına nasıl sokabiliriz ki?! Biz onları senin kanınla boyamayı umuyoruz.” dediler.

İmam: “-Peki, konuşun!” dedi.

Şöyle sordular:

“Mescidin kapısında iki cenaze var. Bunlar hakkında ne dersin?

Bunlardan birincisi şarap içmiş sarhoş olmuş ve boğazına içki durması yüzünden de ölmüş.

İkincisi ise bir kadın; zina etmiş, gebe kalmış, gebelik belli olmaya başlayınca ilaç içmiş bu yüzden çocuğu düşmüş, kendi de ölmüş.

İmdi sen bu iki cenaze hakkında ne diyorsun?”

İmam Ebu Hanife:

“-Bu sözünü ettiğiniz iki kişi Yahudi dininden mi idiler?” diye sordu:

-“Hayır!” dediler.

“-Hıristiyan mı idiler?”

“-Yok, Hıristiyan da değildiler” diye karşılık verdiler.

“-Öyle ise hangi dinden idiler?” diye sordu. Onlar da:

“Allah’tan başka tanrı olmadığına ve Hz. Muhammed’in onun Rasulü olduğuna şehadet eden Müslümanlardandı!” dediler.

“-Peki, onlar “Allah katından gelen her ne var ise onları kabul ediyorlar mıydı?” dedi.

-“Evet!” dediler.

“-O zaman söyleyin bana bu ikrar (kabul)  küfür müdür yoksa iman mı?”

“-İman!” dediler.

“-Peki,  bana söyleyin bu imanın ne kadarı; yarısı mı, üçte biri mi, dörtte biri mi?”

“İman imandır, imanın yarısı, üçte biri, dörtte biri olmaz ki!” dediler.

“-Yani tümü mü o zaman?” dedi.

“Elbette tümü!” diye karşılık verdiler. Diyalog bu noktaya gelince İmam:

“-İmdi, buna göre bana sorduğunuz cenazelerin mümin olduklarını bizzat siz kendiniz söylemiş oldunuz!” dedi.

İçlerinden biri: “-Bunları bırak da sen bize söyle hele! Onlar cehennem ehlinden midir yoksa cennet ehlinden mi?”

Ebu Hanife bu soru üzerine onlara şöyle cevap verdi:

“Ben o iki cenaze hakkında Hz. Nuh’un  bu kişilerden çok daha ağır günah içinde olan kavmine söylediğini söylerim. O şöyle demişti:

“Nûh, şöyle dedi: “Onların yaptıklarına dair benim ne bilgim olabilir?”

Onların hesaplarını görmek ancak Rabbime aittir. Bir anlayabilseniz!”  (Şuara 26/112-113)

{ قال وما علمي بِما كانوا يعملون، إنْ حسابُهم إلا على ربي لو تشعرون }

Hz. İbrahim’in onlardan çok daha büyük günah içinde bulunan kavmi için dediğini derim. O şöyle demişti:

“Rabbim! Çünkü o putlar insanlardan birçoğunu saptırdılar. Artık kim bana uyarsa, o bendendir. Kim de bana karşı gelirse, şüphesiz sen çok bağışlayan, çok merhamet edensin.” (İbrahim 14/36)

{ فمن تبعني فإنه مني ومن عصاني فإنك غفور رحيم }

Gene onlar hakkında onlardan daha büyük günah içinde bulunan kavmi için Hz. İsa b. Meryem’in söylediğini söylerim. O şöyle demişti:

“Eğer onlara azap edersen, şüphe yok ki onlar senin kullarındır. Eğer onları bağışlarsan, yine şüphe yok ki sen mutlak güç sahibisin, hüküm ve hikmet sahibisin.” (Maide 5/118)

{ إن تعذبْهم فإنّهم عبادك وإن تغفر لهم فإنك أنت العزيز الحكيم }

Ve nihayet onlar hakkında Hz. Peygamber efendimize indirilmiş olan şu ayetler doğrultusunda söyleyeceğimi söylerdim.

“Size ben, “Allah’ın hazineleri yanımdadır”, demiyorum; gaybı da bilmem. “Ben bir meleğim” de demiyorum. Sizin hor gördüğünüz kimseler için, “Allah, onlara asla hiçbir hayır vermez” de diyemem. Allah, onların içlerindekini daha iyi bilir. Böyle bir şey söylersem, o zaman ben gerçekten zâlimlerden olurum.” (Hûd 11/31)

{ ولا أقول(5) لكم عندي خزائن الله، ولا أعلم الغيب، ولا أقول إني ملك، ولا أقول للذين تزدري أعينُكم لن يؤتيهم الله خيرا، الله أعلم بِما في أنفسهم، إني إذاً لمن الظالمين }

Bunun üzerine o eli yalın silahlı adamlar insaf ile hareket edip:

“-Ey Ebu Hanife! Sen bizi aydınlattın ve içinde bulunduğumuz çıkmazdan çıkardın! Allah da seni sıkıntılardan korusun!  Biz, içinde bulunduğumuz her bir yanlış durumdan dolayı Allah’a tevbe ediyoruz ve O’nun bizi bağışlamasını diliyoruz.!” dediler ve  sonra da İmam’ın halkasına katılıp, onunla birlik oldular. [2]

İşte böyle!

Yoruma ihtiyaç yok!

Ama akla, izana ve insafa ihtiyaç çok.

Büyük İmama rahmet olsun!

Dua ile!

07.09.2014

GARİBCE

---

[1] Bunlara Şürât deniliyor. Şârin kelimesinin çoğuludur. Bunlar “Bakara 2/207’de ifade edilen “İnsanlardan öyleleri de vardır ki kendilerini Allah rızası için satarlar” ayetinden mülhem olarak kendilerine bu ismi almışlardı. Güya zalim yöneticilerden ayrılıp, kendilerini cennet karşılığı satıya çıkarmışlar.

{وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ} [البقرة: 207]

Şürat’ın Türkçedeki karşılığı Satılar ya da Satılmışlar olmalıdır. Nitekim bizdeki bu şekildeki isimlerin de arka planında böyle bir anlayış vardır. Ayrıca bk. Tevbe 9/111.

[2] Sa’ıd en-Nisaburi, el-İ’tikad, s. 115-116.