Us pahası

Türkçemizi tasfiye etmek furyasının hesapsız kitapsız yapıldığı zamanlar, Türk Dil Kurumu’nun bazen yerinde çabalarını da olumsuz tepkilere maruz bıraktı.

Eski kelimeler yerine yenilerinin uydurulmasına gösterilen tepki, aslında Türkçe olan ve halk arasında da kullanılan kelimelerin tervicine de tepkiye dönüştü.

Şimdi çok iyi hatırlıyorum, us kelimesi de tervice çalışılan kelimelerdendi. Usa vurmak, us dışı, usçuluk vb. gibi bizim pek alışık olmadığımız biçimlerde kullanımı sıkça duyulur olmuştu. Ben benzer tepkiyle “Hayır olmaz. Bu kelimenin yalın kullanımı yoktur. Uslu çocuk şeklinde kullanımları var ama “Us” şeklinde yalın kullanımı yok. Bunlar uyduruyorlar” diye tepkimi ifade ediyordum ve bu konuda kendimden çok emindim.

Seneler sonra bir defasında bizim kayın valide birilerine kızmış kendi kendine yüksek sesle söyleniyordu. Bir ara “Bu bana bir us bahası olsun!” demez mi?

Bizim Kayseri ağzıyla -“Anaaaam!” dedim. “Demek bu kelime halkın öz dilinde mevcutmuş da biz bilmiyormuşuz.”

Peki, bu tamam! Bizim cehaletimize bağlı bir eksiklik. Hem de yaşımız daha çok gençti belli ki daha duyup öğrenecek çok şeyimiz vardı. İyi de Türk Dil Kurumu’na olan bu tepki neydi o zaman.

Dil uydurmalarla olmuyor, canlı bir organizma gibi o da doğuyor, gelişiyor ve ölüyor. Velba’sü ba’del-mevti hakkun fehvasınca bazı kelimelerin öldükten sonra zamanla tabii olarak yeniden dirilmesi ve yeniden yaygın bir kullanım kazanması da mümkün. Ama bunun şartı hortlatılmadan çıkarılması şeklinde olmalıdır.

Bizim usumuz da öyle olsun. Bu tecrübe de bizim için bir “us bahası” olsun.

Bizim kayınvalidelerden aslında öğrenecek daha çok şeyimiz var!

Göç olgusu ve ailelerin savrulması, bizim büyüklerden öğrenebilme imkânlarımızı da maalesef birlikte savurdu. Dil başta olmak üzere kültürümüz zayıfladı, boşluklar oluştu. Ne yazık ki bu boşluklar şimdi Batı’ya ait kelime, deyiş, davranış ve değerlerle dolduruluyor. Eskiden hayır olmaz derken başımızı yukarı doğru kaldırıyorduk, şimdi yana yana sallıyoruz.

Eskiden karşıdan karşıya geçmek için düğmeye basıyorduk, şimdi butona basıyoruz. Var gerisini artık siz hesap edin!

Kendi özümüze dönebilmek için daha çoook us pahası ödeyeceğe benziyoruz.

Uslu olun, usla kalın!

Sevgiyle!

23.05.2012

Garibce