“O, atasının çok alkışını aldı!”

“O, atasının çok alkışını aldı!”

Hayırlı bir evlad, ömrü boyunca atalarına hizmet etmiş, hayır dualarını almış…

İşte böyle birinden bahsederken insanlarımız daha düne kadar “O iyi bir insan, hayırlı evlat. Atasının çoook alkışını aldı! derlerdi.

Alkış hayır duası anlamında kullanılırdı. Padişahın alkışı: “Padişahım çok yaşa! demekti.

Değişimden dilimiz de çok pay aldı. Belki en fazla etkilenen değerlerimizden oldu.

Vakti ile Nijerya’da idik. Kutlu Doğum münasebetiyle koca bir salonda rengarenk giysileri ile kadınlı erkekli büyük bir kalabalık içinde biz de Türkiye’den giden yirmi kadar arkadaş bir arada oturuyorduk. Bir konuşma sonlanmıştı ve biz doğal bir tavırla alkışa koyulduk. Fakat bir baktık ki koca salonda bizden başka alkışlayan yok. Biz adeta bir ada gibi farklı idik ve dikkatleri üzerimize çekmiştik. Yanımızdaki bir avukata sorduk. “Ne yanlış yaptık” diye. Dedi: “Tasfîk yani el çırpma yok, onun yerine takdirinizi göstermek için Süphanallah, Allahuekber demek var”. Demek orada alkış hâlâ sözle yapılıyordu.

Oysa bizim hayır duası anlamındaki alkış takdir nişanesi olarak el çırpmaya dönüşmüştü. Dünya artık birleşik kaplar gibi idi. Bazı şeyler giderek benimsenen ortak bir kültüre dönüşüyordu.

Bence bunlar birer araç önemli  olan takdirimizi ifade etmekse bunun sözle ya da sesle ya da bir hareketle yapılması çok da önemli değil.

Ben sınıflarımda ders anlatırken bir soru karşısında sınıftan hiçbir sesin çıkmadığı bir anda güzel bir cevap veren öğrenciyi alkışlatıyorum. Bu benim hoşuma gidiyor. O takdiri hak eden öğrenci de bundan haz alıyor. Hem de sınıfın havası bir anda değişiyor. İyi değil mi?

Ha bu arada alkışın karşıt anlamının “KARGIŞ” olduğunu da biliyor muydunuz? Doğrusu ben onun kullanılışını hiç duymadım. Ama yine de kelime dağarcığınızda bir zenginlik olsun diye öğrenmemizde yarar var.
Bazı yerlerde (Amasya) "karış verme" şeklinde yumuşatıldığı da söz konusu imiş.

İşte iki örnek, hem de tap taze:

Alma sakın kimseden kargışın iste helallik her nefeste

Hak ettiysen bil ki çekersin maazallah aheste aheste

Yapmayasın bile bile bir yanlış

Asude olsun daim ömrün yaz kış

İncitme atan al duasın

Alkışa dönsün cümle kargış

18.04.2012

Garibce