Alıntı ile çalıntı arasında bir harflik farkın lafı mı olurmuş!

Efendim eskiden “tedlis” diye bir tabir vardı. Bu işi iyi becerene “müdellis” derlerdi. Şimdi bizim manavlar bunu çok iyi beceriyorlar. Tezgahın ön tarafına taze ve güzel olan sebze ve meyveleri koyuyorlar, siz onları görünce dayanamıyor ve bana şundan bir kilo ver diyorsunuz. Adamın eli bu iş için özel dizayn edilmiş gibi ortadaki üç parmakla sizin gösterdiğiniz yerden bir tane alırken baş parmak ve serçe permekle de geriden arka tarafa istiflenmiş kısımdan iki tane birden alıveriyor ve eve vardığınızda aldığınız sebze ya da meyvenin sadece üçte biri istediğiniz kıvamda, diğer kısmı hiç de öyle değil. Çürümüş falan da değilse artık ona şükredeceksiniz.

Genelde hadis ilminde kullanılan tedlis, zayıf olan hadisleri sahihmiş gibi kakalama çabasını ifade eder ve ancak bunu bu işte usta olanlar anlar.

Şimdi bunu en iyi yapanlar sözde bilimsel çalışma yapanlar. Adam bir makale yazacak, oradan buradan aşırdığı fikirleri kendisine mal ediyor, o fikirleri desteklemek üzere bolca kaynak gösteriyor. Bu iyi derecede bir araştırmacı sayılıyor.

Bunun bir de çok müptezelce olanı var: Adam güya makale ya da kitap neyse yazacak, oradan buradan çarpıp çırptığı yazıları internet ortamında kopyala kes yapıştır usulü ile bir araya getiriyor. Aldığı yazının kaynakları da kaynakları oluyor. Eğer lütuf buyurmuş araya bağlantı cümleleri de kurmuş ise ne alâ ne güzel. Ha bir de harf karakterleri ve punto büyüklükleri  aldığı sitelere göre farklılık arzedebiliyor. Bir de onları tümünü seç komutuyla aynı karakter ve puntoya döktü mü tamam, bilimselliğinden yenmez olur artık. Bir de okuyucu tabi varsa “Vay be, adam ne kaynaklara ulaşmış!” gibisinden üstün takdirlerini belirttiyse demeyin artık o mahir düzerin keyfine.

Ama okuyucu biraz “Biz bu köprüleri çook geçtik!” kabilinden bir tecrübeye sahip biriyse ve işkillenip Her Bilen’e (Google) soruverirse eyvah takke düştü kel göründü hesabı her şey anlaşılıveriyor.

Birinde Hakem olarak bana bir makale göndermişlerdi. İsim gizli olduğu için tabi kime ait olduğunu bilmiyoruz. Muhtemelen bir profesöre aitti. Değişik sitelerden aparmış olduğu birer ikişer sayfalık dört beş yazıyı alt alta getirmiş ve kendi makalesi gibi hem de Fakülte dergisinde yayınlanmak üzere neşretmeyi göze almıştı.

Ama adamın hakkını vermek lazım, en azından aynı sayfa düzeni içinde font ve punto birliğini sağlamış, bir iki de ara cümle kurmuştu. Kimbilir onun hocası profesörlük dosyasında –o zaman henüz daha bilgi sayar olmadığı için- değişik dergilerden çektirdiği fotokopileri yazı tipleri ve fontları da farklı olduğu halde fotokopide çoğaltıp dosyasını öyle oluşturmuş.

Eee, bütün bunlar ilimde ne denli gelişme olduğunu göstermiyor mu?

Eskiden yeterlilik sınavında adaya “Ve’l-asr”ın başındaki vav ne vavı diye sormuşlar, adam da “Atıf vavı” demiş. “Tamam, çıkabilirsin!” demiş heyetin başındaki hoca. Yanındakiler aday çıkınca “Hocam ne yaptın? O vav hiç atıf vavı olur mu?” dediklerinde Hoca: “Ben bu adamın babasını da imtihan etmiştim. Aynı soruyu ona da sormuştum. O, orada vav yok diye tuturmuştu. Bu en azından vavın varlığını kabul etti, büyük gelişme!” demiş.

Hakikaten büyük gelişme.

En azından görüntüde birlik sağlıyor, font ve punto birliği sağlıyor, Ne emek ne emek! Olur nankörlük görmezlikten gelmek. Lazım şükür etmek.

Keza şimdilerde elimde bir kitap var. Adam internetten dört tane makale almış. Ama malı biliyor, öyle rastgele toplamıyor. Sonra onu kendinden bir şey katmadan eski ayı kırpıp kırpıp yıldız yaparlar misali alt alta, üst üste, yan yana, baş aşağı hangi pozisyon münasipse o hale getiriyor ve ondan sonra da “Ben bu ilmin kitabını yazdım!” diyor. Emin olun az söylüyor.

Eskiden böylesine mahir olmayanlar da bu işlerden az çok anlarlardı ve şimdikelirin alıntı dedikleri şeyi “iktibas” adıyla yaparlardı. Ama becerikli değillerdi o yüzdende o kısmı behemehal tırnak içine koyarlar ve nereden iktibas ettilerse onu da söyleyiverirlerdi.

Ama işi bilselerdi bizim gibi hiç olmazsa tırnak içine almazlardı, neresi alıntı neresi kazıntı belli olmazdı. Adam almış koskoca iki sayfa ama işaret yok, gideceksin, o metni bulacaksın, neresi kendisine neresi gerisine ayıracaksın… uf ki uf!

Vesselam insanlar değişmiyor.

Dün gerçek mütefekkirler ve ilim adamları vardı.

Bugün de var.

Dün müdellisler, muharrifler vardı, bugün de var.
Boşuna dememişler “Velâ cedîde tahte’ş-şems” Yani “Gök kubbe altında yeni bir şey yoktur” diye.

Bre Garibce! Bu kadar laf etmeye değer mi şunun şurasında çalıntı ile alıntı arasında tek bir harf var.

Ha rahmet, ha zahmet.

Büyütmeğe değer miydi? Hem kendini yordun. Hem de şimdi bunca insanı zahmete sokacaksın.

Hem yazdın da ne oldu?

Yüreğin mi soğudu.

Dua ile!

15.04.2013

GARİBCE