Seyit M.Şen hocaya ithaf: Bir misvak muhabbeti

Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu:

“Misvak kullanın! Çünkü misvak ağız için temizliktir, Rab için de hoşnutluk. Cibril bana her gelişinde muhakkak misvak kullanımını tavsiye ederdi. O kadar ki bana ve ümmetime farz kılınacak diye endişe duydum. Eğer ümmetime sıkıntı vermiş olmak gibi bir kaygım olmasaydı, bunu onlara gerekli kılardım.  Ben elbette misvak kullanırım. Hatta o kadar fazla ki dişlerime zarar vereceğimden endişe etmekteyim.”[1]

“Sivâk” ya da “misvâk” sözcüğü “istâke” fiilinden bir araç gereç  adıdır. İstâke ise ağız ve diş temizliği yapmak anlamındadır[2].

Bundan on beş asır önce Arabistan gibi bedavetin egemen olduğu  bir coğrafyada Hz. Peygamber’in ağız ve diş temizliğine bu kadar önem vermesi gerçekten insanlık adına da takdire şayan bir durumdur.  Bu önemli vazifeyi fıtratla ilişkilendirip mutlaka yapılması gereken vücut bakımı ve temizliği ile ilgili on şey arasına koyması[3] halk sağlığı ve koruyucu hekimlik açısından bir devrim  olmalıdır.

Hz. Peygamber tarafından vurgulanan ve günün başında sonunda, ortasında hemen her vesileyle yapılması istenilen şey, ağız ve diş temizliğidir. Bu işe uygun en güzel doğal malzeme ise Erâk isimli bir ağacın dallarıdır. Bu ağacın serçe parmak kalınlığında ve bir karış uzunluğunda olan dal parçaları bu iş için sanki özel yaratılmış gibidir. Uç tarafı düzgünce kesilip iki santim kadar kısmın kabuğu soyulup azı dişleri arasında da eziliverdiği zaman kullanıma hazır bir alet halini almakta ve kendine özgü hoş bir tadı ve rayihasıyla da kullanıcıya ayrıca bir zevk de vermektedir.

Kullanımı çok kolay, pratik, doğada kullanıma hazır bir şekilde mevcut bulunan bir nesne olarak bu ağacın dalları Allah’ın bir lütfu  olmalıdır. Her iklimde insanlığın hizmetine sunulmuş buna benzer nice nimetler vardır. Her birinden dolayı insanlık olarak ne kadar şükretsek azdır.

Bütün bunlara eyvallah!

Fakat Garibce olan Hz. Peygamber’in emrinin asıl maksadını ıskalayıp da akıllarımızın bu işin yapıldığı ağacın dalında takılı kalması.

Neymiş sünnet olan misvakmış. Tamam biz de onu söylüyoruz, sünnet olan misvak kullanmaktır diye. Ama adamın anladığı ile bizim anladığımız farklı oluyor. O misvakı, Erak ağacının dalı zannediyor, o yüzden de aklı hep orada asılı kalıyor.

Biz ise sünneti ağız ve diş temizliğinin yapılması olarak anlıyoruz. Bizim  anlayışımızda gördüğümüz fiilin kendisi, onlarınkinde ise fiilin kendisi ile yapıldığı aletin kendisi. Yani amaçla aracın birbirine karıştırılması var. Eğer zihnimizde amaç değerlerle, araç değerlerin birbirinden farklı olduğuna delalet eden bir değerler skalası yoksa tabii olarak bunun sonucunda insanlar amaçlarla araçları birbirinden ayırt edemiyor ve her ikisine de aynı değeri yüklediği için hani hikayede olduğu gibi “illâ odunum” diyor da bir daha bir şey demiyor.

Hal böyle olunca hacılarımızın en büyük hediyesi Erak ağacı dallarından yapılmış misvaklar getirmek oluyor, bizim sofu kardeşlerimiz camide namaza durmadan ceplerinde taşıdıkları misvaklarını çıkarıp itina ile birkaç defa ağızlarını misvaklıyorlar.

Bunun paylaşmacası da varmış.

Hazır ucuzundan sevap elde etmek isteyenler misvak vakfında bulunuyorlar. Ben kendim görmedim ama, şimdi başkan olan Mehmet Görmez vaktiyle anlatmıştı. Pakistan’da abdest alma oturaklarına oturuyorsunuz. Başınızı kaldırdığınız zaman hemen yukarınızda don lastiği ile  bağlanmış sarkmakta olan misvaklar görüyorsunuz. Bunlardan birini tutup, ağzınıza doğru sündürüyorsunuz ve ağzınızı güzelce bir misvakladıktan sonra bırakıyorsunuz. Don lastiği gerginlikten kurtulup çekilme gücüyle misvakı yukarı doğru çekiyor, misvak bir öncekinin ağız kokusundan farklı bir kokuyla mest olmuş gibi sağa sola bir iki sarkaçlama yalpaladıktan sonra, sükuna eriyor ve bir sonraki kullanıcıya hizmet vermek üzere bekliyor. Müthiş bir buluş. Bedavadan biraz pahalı, üstelik çok paylaşmacı… Sevap üstüne sevap!

Ne yani bunu yapmayalım da dişlerimiz sapsarı mı olsun? Yediğimiz yemek artıkları diş etlerimizin dibinde polen toplamadan dönmüş arıların bacakları gibi yediğimiz yiyeceğin rengine göre bir hal mi  alsın? Ağzımız ta uzaktan mı koksun! Üstelik cami cemaatiyiz.  Safları sık tutmalıyız.  Bizi bir sünnetten mahrum bırakıp, insanlara eza verecek bir şekle mi sokmak istiyorsunuz?!

Al işte ya kırk katır ya  da kırk satır! Yahu öyle değil. Aksine biz bu sünneti herkesin işler hale gelmesini istiyoruz. Herkes senin gibi erak ağacının dalını nereden bulsun. Nihayet bu bir araç. Doğal bir fırça. Şimdi ise yapılıyor çeşit çeşit fırça. Bunlar içinde ağzına sığabilecek ölçüde, dişlerini temizleyecek biçimde hiç mi bir fırça bulamadın? Üstelik şimdi bunların macunları da var. Hatta bazı firmalar, insanların nasıl söğüşleneceğini çok iyi bildikleri için erak ağacının özsuyunu da içine kattıkları macunlar icad etmişler. Misvaklı macun diye satıyorlar. Hani sevap olanın o ağaç olduğunu zannedenleri de müşteri listesine katabilmek için adamlar sözde misvaklı macun da yapmışlar, bak ne güzel. Alırsın, sürersin, bir ileri bir geri,bir aşağı bir yukarı… ağzın da dişlerin de tertemiz olur. Dişlerin inci gibi ortaya çıkar, güldün mü gülesin gelir. Seni görenlerin de gördükçe göresi gelir. Ağzın mis gibi aroma kokar.

Sonra bir sağlamasını yaparsın: Ağız ve diş temizliğini en iyi yapan araç hangisidir diye sorarsın. Eğer buna vereceğin cevap  Erak ağacı ise zararı yok senin misvakın o olmaya devam etsin. Yok bu fırçalar galiba bu işi daha iyi görüyor diyorsan, o zaman senin misvakın da bundan böyle diş fırçası ve macun olsun.

Ha bu biraz pahalıya mal oluyormuş, öteki tümden bedavaydı. Doğrudur, artık hayat pahalı. Eskiden doğal ve mebzul olan birçok şey bugün parayladır. Büyük büyük deden suyun hiç paralı olabileceğini düşünebilir miydi: Şimdi en yüksek faturalarımızdan bir i su faturası. Ne yapalım? Yanlış zaman da mı geldik? Hayır, bunca güzellikler var, eskilerin bilmediği, yaşamadığı. Onlara karşılık biraz da maliyetli olsun ne yapalım? Böylece nimet ve nikmet, nimet ve külfet, zahmet ve rahmet dengelenir gider; dün olduğu gibi.

Yeter ki ağzınız mis gibi, dişleriniz inci gibi olsun!

Fırçanız erak ağacından mı yoksa ılgın dalından mı olur hiç de önemi yok.

Söğüt dalını tavsiye etmem, çünkü o biraz acı.

Yumuşak bir kömür dahi bu işi görüyor. Vaktiyle arkadaşımın dişleri tiksinti verecek kadar sapsarıydı. Köyde annesi ardıç ağacının kömürü ile dişlerini güzel bir ovdu. Kömür simsiyahtı ama eseri bembeyaz dişler oldu.  Diş minesini de götürdü mü götürmedi mi onu annesi bilemezdi tabii.  O, eseri sonucu oğlunun ağaran dişleriyle memnuniyet duyuyordu.

Siz gene de isterseniz bu işleri diş hekimlerine danışın. Hem onların da geçinmeye ihtiyacı var. Malum Kur’anî ilke diyor ki “erbabına danışın!”. Ağız ve diş sağlığının erbabı da artık onlar oldu.

Araçlara, amaç değer gözüyle bakmaktan artık vazgeçmek lazım.

Sözü doğru ve maksadına uygun anlayabilmek için ortamı iyi bilmek gerek.

Tabii her zamanlazım olan biraz izan, biraz da irfan.

Sünnetler yaşarsa din de yaşar.

Ama iş neyin sünnet olduğunun tespitinden başlar.

Peygamberimize salât ve selam olsun!

Dua ile!

29.10.2012

GARİBCE

Erak Ağacı

---

[1] سنن ابن ماجة ـ محقق ومشكول - (1 / 192) 289- عَنْ أَبِي أُمَامَةَ ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ قَالَ : تَسَوَّكُوا ؛ فَإِنَّ السِّوَاكَ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ ، مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ ، وَمَا جَاءَنِي جِبْرِيلُ إِلاَّ أَوْصَانِي بِالسِّوَاكِ ، حَتَّى لَقَدْ خَشِيتُ أَنْ يُفْرَضَ عَلَيَّ وَعَلَى أُمَّتِي ، وَلَوْلاَ أَنِّي أَخَافُ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي ، لَفَرَضْتُهُ لَهُمْ ، وَإِنِّي لأَسْتَاكُ , حَتَّى لَقَدْ خَشِيتُ أَنْ أُحْفِيَ مَقَادِمَ فَمِي.

[2] النهاية في غريب الأثر - (2 / 1037)  السِّواك بالكسر والمِسْواك : ما تُدْلَكُ به الأسْناَن من العِيدانِ . يقال سَاك فَاه يَسُوكه إذا دَلَكه بالسِّواك . فإذا لم تَذْكُر الفمَ قلت اسْتاَك

[3] صحيح مسلم ـ مشكول وموافق للمطبوع - (1 / 153) 627 - عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « عَشْرٌ مِنَ الْفِطْرَةِ قَصُّ الشَّارِبِ وَإِعْفَاءُ اللِّحْيَةِ وَالسِّوَاكُ وَاسْتِنْشَاقُ الْمَاءِ وَقَصُّ الأَظْفَارِ وَغَسْلُ الْبَرَاجِمِ وَنَتْفُ الإِبْطِ وَحَلْقُ الْعَانَةِ وَانْتِقَاصُ الْمَاءِ ». قَالَ زَكَرِيَّاءُ قَالَ مُصْعَبٌ وَنَسِيتُ الْعَاشِرَةَ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ الْمَضْمَضَةَ. زَادَ قُتَيْبَةُ قَالَ وَكِيعٌ انْتِقَاصُ الْمَاءِ يَعْنِى الاِسْتِنْجَاءَ.