Teşrik Tekbirleri

Arife günü sabah namazından başlayarak bayramın dördüncü günü ikindi vakti dahil toplam yirmi üç vakit farz namazlarımızın ardından teşrik tekbirleri getirmeyi unutmuyoruz.

 اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ ، لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَاَللَّهُ أَكْبَرُ ، اللَّهُ أَكْبَرُ وَلِلَّهِ الْحَمْدُ

Hz. İbrahim’in oğlu İsmail’i kurban etmeye tam anlamıyla teşebbüs ettiğinde ona Allah tarafından bir fidye olmak üzere bir koç ile gönderilen Cebrail belirmiş ve “Allahu Ekber! Allahu Ekber!” diyerek tekbir getirmiş, Hz. İbrahim “Lâ ilâhe illallahu Vallahu Ekber!” diyerek tehlil ile mukabele etmiş, İsmail de Allahu Ekber!  Ve lillâhi’l-hamd!” diyerek tekbir ve tahmidde bulunmuştu[1].

Bu üçlüden tevarüs edilen bu kutlu zikirle biz, bütün Peygamberlerin bu mübarek günde yapmış oldukları en üstün zikri[2] yapmış olmanın yanında aynı zamanda her dem onların bu hatıralarını da yad etmiş olmaktayız.

İbn Abbas Hac 28’de[3] geçen “eyyâm ma’lûmât =Belli günler”i Zilhicce’nin ilk on günü, Bakara 203’de[4] geçen “eyyâm-ı ma’dûdât = sayılı günler”i de teşrik günleri diye açıklamıştır[5].

Hz. Peygamber bu günlerde oruç tutmayı yasaklamış ve şöyle buyurmuştur: “ Arife günü (Zilhicce’nin 9. Günü),  Nahr (kurban) günü (10. gün) ve teşrik günleri (11, 12 ve 13. günler) biz Müslümanların yeme içme günleridir”[6].

Bu günlere teşrik günleri denmesi ile ilgili olarak iki izah vardır. Birincisine göre, bu günlerde hacıların Mina’da evleri ya da çadırları yoktur, hep güneş altındadırlar; o yüzden de “Güneşte yanma günleri” anlamında “teşrîk günleri” denmiştir[7].  Çünkü ş-r-k maddesi güneşin doğuşunu ve kızışını ifade eden bir fiil köküdür.

İkinci izaha göre ise bu isimlendirmenin, hacıların kurban etlerini kızgın güneşe serip kurutmaları sebebiyle olduğu söyleniyor[8].

Bu günler zikir günleridir. O yüzden Arife günü sabah namazının farzı akabinde başlayarak her farz namazın akabinde teşrik tekbirleri getirilmesi gereklidir. Bu Ebu Hanife’ye göre sekiz vakit ve sünnet, İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed’e göre ise 23 vakittir ve farz namazı kılan kadın erkek, yolcu mukim herkese vaciptir[9]. Mezhepte fetva 23 vakit görüşü doğrultusundadır.  Buna göre bayramın dördüncü (teşrîk günlerinin son) günü ikindi vakti akabinde alınacak tekbirle sona erer[10].

Hz. Peygamber teşrik günlerinin hepsinde kurbanın kesilebileceğin beyan buyurmuştur[11].  Hanefîler bunu bayramın ilk üç günü şeklinde kayıtlıyorlar. Şâfiîlerde ise dördüncü günde de kesilebiliyor. Günümüzde kesim işlerinin kurumsallaştırılması ve belli merkezlerde toplanması müthiş bir izdihama sebep olmakta ve zaman zaman ilk üç gün içinde kesim işlemi tamamlanamamaktadır. Hz. Peygamber’in haddizatında böyle  bir beyanının olması ve bunun esas alınarak kesim vaktinin belirlenmesi karşılaşılan bu türden izdiham ve yetiştirememe sıkıntılarının ortadan kaldırılmasında  etkin olacaktır.

Dua ile!

24.10.2012

GARİBCE

---

[1] العناية شرح الهداية - (2 / 438) أَنَّ جِبْرِيلَ لَمَّا جَاءَ بِالْقُرْبَانِ خَافَ الْعَجَلَةَ عَلَى إبْرَاهِيمَ عَلَيْهِمَا السَّلَامُ فَقَالَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ ، فَلَمَّا رَآهُ إبْرَاهِيمُ قَالَ لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَاَللَّهُ أَكْبَرُ ، فَلَمَّا عَلِمَ إسْمَاعِيلُ بِالْفِدَاءِ قَالَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَلِلَّهِ الْحَمْدُ.

[2] العناية شرح الهداية - (2 / 438)

وَرَوَى ابْنُ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ " { أَفْضَلُ مَا قُلْت وَقَالَتْ الْأَنْبِيَاءُ قَبْلِي يَوْمَ عَرَفَةَ : اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَاَللَّهُ أَكْبَرُ ، اللَّهُ أَكْبَرُ وَلِلَّهِ الْحَمْدُ }

[3] لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ (28) ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ (29) [الحج : 28 ، 29]

[4] وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ فَمَنْ تَعَجَّلَ فِي يَوْمَيْنِ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ وَمَنْ تَأَخَّرَ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ لِمَنِ اتَّقَى وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ (203) [البقرة : 203]

[5] صحيح البخاري ـ حسب ترقيم فتح الباري - (2 / 24) وَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ أَيَّامُ الْعَشْرِ وَالأَيَّامُ الْمَعْدُودَاتُ أَيَّامُ التَّشْرِيقِ.

[6] سنن أبي داود ـ محقق وبتعليق الألباني - (2 / 295) قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « يَوْمُ عَرَفَةَ وَيَوْمُ النَّحْرِ وَأَيَّامُ التَّشْرِيقِ عِيدُنَا أَهْلَ الإِسْلاَمِ وَهِىَ أَيَّامُ أَكْلٍ وَشُرْبٍ ».

[7] أخبار مكة للفاكهي - (4 / 260)  2584 - حَدَّثَنِي إِبْرَاهِيمُ بْنُ يَعْقُوبَ، عَنْ يَحْيَى بْنِ آدَمَ قَالَ: ثنا أَبُو حَمَّادٍ، عَنْ جَابِرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ لِمَ سُمِّيَتْ أَيَّامَ التَّشْرِيقِ قَالَ: لِأَنَّهُمْ كَانُوا يُشَرِّقُونَ لِلشَّمْسِ بِمِنًى فِي غَيْرِ بُيُوتٍ وَلَا أَبْنِيَةٍ فِي الْحَجِّ "

[8] شرح السنة 516 - (7 / 227) وأيام التشريق سميت به ، لأنهم كانوا يشرقون فيها لحوم الأضاحي أي : يقطعونها ويقددونها.

[9] العناية شرح الهداية - (2 / 440) وَقَالَا هُوَ وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مَنْ صَلَّى الْمَكْتُوبَةَ لِأَنَّهُ تَبِعَ لَهَا

[10] العناية شرح الهداية - (2 / 436) وَيَبْدَأُ بِتَكْبِيرِ التَّشْرِيقِ بَعْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ مِنْ يَوْمِ عَرَفَةَ ، وَيَخْتِمُ عَقِيبَ صَلَاةِ الْعَصْرِ مِنْ يَوْمِ النَّحْرِ ) عِنْدَ أَبِي حَنِيفَةَ . وَقَالَا : يَخْتِمُ عَقِيبَ صَلَاةِ الْعَصْرِ مِنْ آخِرِ أَيَّامِ التَّشْرِيقِ

[11] مسند البزار - (2 / 10) قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم : أَيَّامُ التَّشْرِيقِ كُلُّهَا ذَبْحٌ.