Nafile namazları cemaatle kılınabilir mi?

Uygulamada harem-i şerifte teravih ve teheccüd namazlarının cemaat şeklinde kılındığı biliniyor.

Kaynaklara bakıldığı zaman bunun farz namazların cemaatle kılınması gibi ilke olarak benimsenmediği ancak cevazının söz konusu olduğu anlaşılıyor. 

Teravih namazının cemaat halinde kılınması Hz. Peygamber arkasında muhtemelen üç defa gerçekleşmişti.

İbn Huzeyme’nin şöyle bir rivayeti vardır:  Ebu Hüreyre anlatıyor: Hz. Peygamber birinde (evinden) çıkmıştı.  Bir de baktı ki bir takım insanlar mescidin bir köşesinde namaz kılıyorlar. “Bunlar neci!” diye sordu. “Bunlar bir takım insanlardır. Kendileri Kur’an bilmiyorlar. Übey b.Ka’b onlara kıldırıyor. Böylece hep birlikte namaz kılmış oluyorlar!” dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber “isabet etmişler” yahut “Ne güzel şey yapmaktalar!” buyurmuştur[1].

Bu rivayete göre  teravihin cemaatle kılınması Hz. Ömer’in insanları Übey b. Kab’ın imamlığı arkasında toplamasından önce, daha Hz. Peygamber zamanında gerçekleşmiş olmaktadır.

Ayrıca cevazı gösteren ferdî daha başka örnekler de bulunmaktadır:

İbn Abbas, halası Meymune’nin evinde Hz. Peygamber’in namazını gözetlemek için gecelemiş. Hz. Peygamber kalkıp da namaza durduğunda kendisi de kalkıp abdest almış ve sol tarafına gelecek şekilde arkasına durmuş, Hz. Peygamber onu sol tarafından sağ tarafına almış ve birlikte bu şekilde namaz kılmışlar[2].

İmam Şafiî, nafile namazların cemaatle kılınmasında bir beis bulunmadığını belirtmiş ve bunun cevazına Sahih’de rivayet edilen çok sayıda hadisin delil olduğunu söylemiştir[3]. Bunlardan biri de  Buharî’nin rivayet ettiği  Itbân b. Mâlik hadisidir. Hz. Peygamber sıcak kızdıktan sonra onun evine gelmişti. Yanında Hz. Ebu Bekir de vardı. Hz. Peygamber, “Evinin neresinde namaz kılmamı arzu edersin” dedi. Ben de onun namaz kılmasını arzu ettiğim yeri gösterdim. Kendisi kalktı ve bizi de arkasında saf yaptı. Sonra da iki rekat namaz kıldı(rdı).[4]

İmam Şafiî, bundan başka İbn Abbas, İbn Mesûd, Huzeyfe’nin de aynı şekilde Hz. Peygamber ile birlikte nafile olarak namaz kıldıkları sabittir[5] diyor.

Bu örneklerden de anlaşılacağı üzere nafile namazının cemaat halinde kılınması caizdir, bunda herhangi bir beis bulunmamaktadır. Ama ilke, nafile namazlarının evlerde münferit kılınmasıdır.

Dua ile!

28.09.2012

GARİBCE

---

[1] صحيح ابن خزيمة -موافق للمطبوع - (3 / 339)  2208 - حدثنا الربيع بن سليمان المرادي حدثنا عبد الله بن وهب أخبرنا مسلم بن خالد عن العلاء بن عبد الرحمن عن أبيه عن أبي هريرة أنه قال : خرج رسول الله صلى الله عليه و سلم و إذا الناس في رمضان يصلون في ناحية المسجد فقال : ما هؤلاء ؟ فقيل : هؤلاء ناس ليس معهم قرآن و أبي بن كعب يصلي بهم و هم يصلون بصلاته فقال رسول الله صلى الله عليه و سلم : أصابوا ـ أو نعم ما صنعوا ـ

[2] صحيح البخاري ـ حسب ترقيم فتح الباري - (1 / 217) 859- حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللهِ ، قَالَ : أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ ، عَنْ عَمْرٍو قَالَ : أَخْبَرَنِي كُرَيْبٌ ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا ، قَالَ : بِتُّ عِنْدَ خَالَتِي مَيْمُونَةَ لَيْلَةً فَنَامَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم فَلَمَّا كَانَ فِي بَعْضِ اللَّيْلِ قَامَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَتَوَضَّأَ مِنْ شَنٍّ مُعَلَّقٍ وُضُوءًا خَفِيفًا - يُخَفِّفُهُ عَمْرٌو وَيُقَلِّلُهُ جِدًّا ، ثُمَّ قَامَ يُصَلِّي فَقُمْتُ فَتَوَضَّأْتُ نَحْوًا مِمَّا تَوَضَّأَ ثُمَّ جِئْتُ فَقُمْتُ عَنْ يَسَارِهِ فَحَوَّلَنِي فَجَعَلَنِي عَنْ يَمِينِهِ ثُمَّ صَلَّى مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ اضْطَجَعَ فَنَامَ حَتَّى نَفَخَ فَأَتَاهُ الْمُنَادِي يُؤْذِنُهُ بِالصَّلاَةِ فَقَام مَعَهُ إِلَى الصَّلاَةِ فَصَلَّى وَلَمْ يَتَوَضَّأْ قُلْنَا لِعَمْرٍو إِنَّ نَاسًا يَقُولُونَ إِنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم تَنَامُ عَيْنُهُ ، وَلاَ يَنَامُ قَلْبُهُ.

[3] المجموع شرح المهذب - (4 / 55)  وقد نص الشافعي رحمه الله في مختصري البويطي والربيع علي انه لا باس بالجماعة في النافلة ودليل جوازها جماعة احاديث كثيرة في الصحيح منها حديث عتبان ابن مالك رضى الله عنه أن النبي صلي الله عليه وسلم " جاءه في بيته بعد ما اشتد النهار ومعه أبو بكر رضي الله عنه فقال النبي صلي الله عليه وسلم أين تحب أن أصلى من بيتك فاشرت إلى المكان الذى أحب ان يصلى فيه فقام وصفنا خلفه ثم سلم وسلمنا حين سلم " رواه البخاري ومسلم وثبتت الجماعة في النافلة مع رسول الله صلي الله عليه وسلم من رواية ابن عباس وأنس بن مالك وابن مسعود وحذيفة رضى الله عنهم واحاديثهم كلها في الصحيحين الا حديث حذيفة ففى مسلم فقط والله أعلم

[4] صحيح البخاري ـ حسب ترقيم فتح الباري - (1 / 115) 425- حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ عُفَيْرٍ ، قَالَ : حَدَّثَنِي اللَّيْثُ ، قَالَ : حَدَّثَنِي عُقَيْلٌ ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ قَالَ : أَخْبَرَنِي مَحْمُودُ بْنُ الرَّبِيعِ الأَنْصَارِيُّ أَنَّ عِتْبَانَ بْنَ مَالِكٍ وَهُوَ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم مِمَّنْ شَهِدَ بَدْرًا مِنَ الأَنْصَارِ - أَنَّهُ أَتَى رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا رَسُولَ اللهِ قَدْ أَنْكَرْتُ بَصَرِي وَأَنَا أُصَلِّي لِقَوْمِي فَإِذَا كَانَتِ الأَمْطَارُ سَالَ الْوَادِي الَّذِي بَيْنِي وَبَيْنَهُمْ لَمْ أَسْتَطِعْ أَنْ آتِيَ مَسْجِدَهُمْ فَأُصَلِّيَ بِهِمْ وَوَدِدْتُ يَا رَسُولَ اللهِ أَنَّكَ تَأْتِينِي فَتُصَلِّيَ فِي بَيْتِي فَأَتَّخِذَهُ مُصَلًّى  قَالَ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم سَأَفْعَلُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ قَالَ عِتْبَانُ فَغَدَا رَسُولُ اللهِ : وَأَبُو بَكْرٍ حِينَ ارْتَفَعَ النَّهَارُ فَاسْتَأْذَنَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَأَذِنْتُ لَهُ فَلَمْ يَجْلِسْ حَتَّى دَخَلَ الْبَيْتَ ثُمَّ قَالَ أَيْنَ تُحِبُّ أَنْ أُصَلِّيَ مِنْ بَيْتِكَ قَالَ فَأَشَرْتُ لَهُ إِلَى نَاحِيَةٍ مِنَ الْبَيْتِ فَقَامَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَكَبَّرَ فَقُمْنَا فَصَفَّنَا فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ سَلَّمَ …

[5] el-Mecmû şerhu’l-Mühezzeb, IV,55.